تورم زانو مشکل رایجی است که میتواند هم جوانان و هم افراد مسن را تحت تأثیر قرار دهد. بسیاری از مردم به دلیل ظاهر نرم و اسفنجی زانو هنگام تورم به این وضعیت آب آوردن زانو میگویند. تعیین علت آب آوردن زانو گاهی میتواند بسیار چالشبرانگیز باشد. آب آوردن زانو ممکن است یک مشکل ناگهانی حاد به دلیل آسیب ناشی از ضربه باشد یا در طول زمان بهآرامی پیشرفت کند. محل تورم همچنین میتواند متفاوت باشد، گاهی اوقات در داخل مفصل زانو و در دیگر موارد در بافتهای نرم اطراف زانو رخ میدهد.
بسیاری از ورزشها میتوانند به تورم زانو منتهی شوند. بهویژه ورزشهایی مانند فوتبال، فوتبال آمریکایی یا تنیس خطرناک هستند زیرا آنها شامل مانورهای پرش و دویدن هستند. همچنین استئوآرتریت یک عامل خطر است. داشتن اضافهوزن باعث افزایش فشار روی زانو میشود. افزایش سایش و پاره شدن مفصل زانوی شما میتواند منجر به تولید بیشازحد مایع مفصلی شود.
دکتر مهدی سعیدی پس از تشخیص ورم زانو به علت عوامل مختلف و آسیبهای ورزشی، مؤثرترین شیوهی درمان ازجمله دارو، کمپرس سرد، ماساژ و حرکات ورزشی را به بیماران مبتلا به این عارضه توصیه میکند. در صورت نیاز به جراحی شما به پزشک متخصص جراح ارجاع میشوید. برای کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت با شماره تلفنهای 02166533245 تماس حاصل فرمایید.همچنین میتوانید به آیدی تلگرام doctorsaeedi@ مراجعه کنید.
علت و نشانههای آب آوردن مفصل زانو
اگر مفصل زانو آب بیاورد پزشکان معمولاً سه علت احتمالی را بررسی میکنند: یک آسیب حاد، یک بیماری مزمن و یک مشکل حاد که مربوط به آسیب نیست.
آسیب زانو
آسیبهای ناگهانی حاد آنهایی هستند که در طی 24 تا 48 ساعت گذشته اتفاق افتاده و موجب تورم سریع زانو شده است. پزشک تعیین میکند که آیا مایع ایجادشده در زانو خونی یا غیر خونی است:
- خون در زانو معمولاً به دلیل پارگی رباط زانو یا شکستگی استخوان و غضروف زانو ایجاد میشود. هنگامیکه خونریزی منبع تورم است، شروع اتفاق سریع و شدید و معمولاً در عرض چند دقیقه است.
- مایع غیر خونی میتواند به دلیل رگ به رگ شدن رباط لگن یا پارگی دیسک رابری که از زانو محافظت میکند (مینیسک نامیده میشود) ایجاد شود. تورم معمولاً آهستهتر ایجاد میشود و اغلب چند ساعت یا روز پس از آسیبدیده میشود. اگرچه حجم مایع میتواند قابلتوجه باشد، معمولاً بهعنوان تجمع خون محسوب نمیشود.
آب آوردن مزمن
آب آوردن مزمن با شروع تدریجی تورم مشخص میشود. تورم اغلب بهعنوان علامت ظاهر میشود و نوسان میکند. علاوه بر سایش و پیری مرتبط با افزایش سن دو علت شایع عفونت مزمن زانو وجود دارد:
- استئوآرتریت میتواند باعث ایجاد مایع اضافی در اثر واکنش به التهاب شود. افراد مبتلابه آرتروز زانو اغلب متوجه میشوند که زانوی آسیبدیده بزرگتر از دیگری است. تورم با بیشتر شدن فعالیت افزایش مییابد، بهویژه زمانی که زانو بار یا وزن تحمل میکند. درد اغلب بعدازاینکه زانو آرام شود ناپدید میشود.
- رماتیسم مفصلی، نوعی آرتروز خود ایمن است که میتواند اثر مشابهی داشته باشد. آرتریت روماتوئید اغلب بر روی مفاصل متعدد تأثیر میگذارد که به علت التهاب دائمی متورم میشود.
وضعیت شدید به دلیل آسیب
شروع سریع تورم بدون آسیب دستهی گستردهای است که در آن تجمع مایع ناشی از آسیب یا بیماری مزمن نیست، مانند:
- عفونت که اغلب به دلیل جراحی، زخم زانو یا عفونت سامانهای یا تمام بدن به مفصل گسترش مییابد میتواند منجر به انباشت مایع در مفصل زانو شود. درمان میتواند مشکلساز باشد زیرا بدن زمان زیادی را برای پاک کردن عفونت از این فضا دارد. بهاینترتیب، ممکن است جراحی برای رفع عفونت سپتیک لازم باشد.
- نقرس و شبه نقرس هر دو شامل ایجاد بلورهای بیوشیمیایی در مایع زانو میشوند. با نقرس، اسید اوریک مورد استفاده برای حمل ضایعات میتواند در مفاصل مختلف بدن تجمع و کریستال شود و موجب تورم شدید و درد میشود. در شبه نقرس عامل بلورههای کلسیم است که بهطور مشابه پاسخ التهابی را در مفاصل تحریک میکند.
مایع خارج از مفصل زانو
هنگامیکه مایع بیشازحد در بافت نرم اطراف زانو ایجاد میشود شایعترین علت آن عبارت است از بورسیت پره پاتلار، التهاب کیسهای پر از مایع (به نام بورسا) که کشکک زانو را (با نام پاتلار) را محافظت میکند. تورم بر روی کشکک زانو احساس خواهد شد. این موردی نیست که زیر زانو دیده شود. آسیب، مانند کبودی بافت نرم زانو، ممکن است باعث تورم موضعی شود. در برخی موارد، ایجاد خون و مایع ممکن است آسیب شدید مفصل زانو را ایجاد کند.
تشخیص زانوی آب آورده
مفصل زانو با یک کپسول احاطهشده است که فضای مفصلی را تشکیل میدهد که حاوی مقداری مایع سینووییل است و باعث میشود زانو راحت حرکت کند. مشکلات خاصی میتواند باعث تجمع این مایع شود. هنگامیکه این اتفاق میافتد زانو متورم میشود، وضعیتی که معمولاً بهعنوان آب آوردن یا افیوژن زانو شناخته میشود. اولین گام در درمان افیوژن تشخیص علت است. پزشکان این کار را با معاینه فیزیکی زانو انجام میدهند:
- هنگامیکه تورم در داخل مفصل زانو وجود دارد، کشکک زانو معمولاً برجسته است و بهراحتی زیر پوست احساس میشود.
- هنگامیکه تورم در بافت نرم باشد، کشکک زانو ممکن است در زیر پوست احساس یا دیده نشود.
بر اساس نتیجه معاینه فیزیکی پزشک میتواند برخی از علل معمول عفونت زانو را بررسی کند.
درمان
اگرچه آب آوردن زانو مشکلی دردناک است که میتواند بهطور چشمگیری توانایی شما برای استفاده از زانو و پا را بهطور مؤثر کاهش دهد اما درمانهای زیادی برای کاهش علائم و سرعت بخشیدن به بهبودی وجود دارد. هنگام انتخاب از میان درمانهای مایع در زانو، باید یک درمان مناسب برای بدن و وضعیت خود را انتخاب کنید. گزینههای درمان عبارتند از:
استراحت
شما میتوانید درمان عفونت زانو را با استراحت و عدم حرکت و استفاده از زانو و پا آسیبدیده انجام دهید. استراحت و تحرک زانو درد و تورم را کاهش میدهد و روند بهبود را سریع میکند. شما باید از پیادهروی با پاهای آسیبدیده و قرار دادن وزن روی زانو اجتناب کنید و بهطور مداوم در یک حالت ننشینید و نخوابید. علاوه بر این درحالیکه شما نشستهاید یا دراز کشیدهاید، باید پای خود را بالا ببرید تا زانوی شما بالاتر از قلب شما باشد.
یخ
استفاده از یخ یا بسته یخزدهی نخودفرنگی روی زانو میتواند به شما کمک کند تا علائم آب آوردن زانو را برطرف کنید. دمای سرد باعث کم شد تورم میشود و درد ناشی از بیماری را کاهش میدهد. یخ را روی ناحیه آسیبدیده یا متورم زانو بگذارید و به مدت 20 دقیقه نگهدارید. این کار را هر تکرار کنید.
داروها
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی که میتوانند علائم آب آوردن زانو را درمان کنند شامل ادوین، تیلنول، ایبوپروفن یا آسپیرین هستند. پزشک شما همچنین میتواند بسته بهشدت بیماری داروهای قویتری را تجویز کند. علاوه بر این، پزشک شما میتواند تزریق کورتیکواستروئید را بهطور مستقیم در ناحیه آسیبدیده انجام دهد.
ماساژ
ماساژ منظم عضلات و مفاصل، بهوسیله یک درمانگر متخصص میتواند موجب کاهش قابلتوجه درد و تورم افراد مبتلابه آرتروز شود. اگر علاقهمند به از انواع ماساژ بهعنوان راهی برای کاهش نشانههای آب آوردن زانو هستید، ابتدا لازم است با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید ماساژ برای شما ایمن است. برخی از تکنیکها ممکن است شامل فشارقوی به بافتها و مفاصل حساس یا حرکت اندام به موقعیتهای مختلف باشد که ممکن است برای افراد دارای مفصلهای آسیبدیده ناشی از بیماریهایی مانند آرتروز یا آب آوردن زانو دشوار باشد.
ورزشهای مناسب
تمرینات قدرتی و کششی عضلانی برای افرادی که از مایع زانو رنج میبرند توصیه میشود تا به کاهش فشار کمک کند و باعث کاهش وزن شود. قبل از شروع هر برنامه ورزشی، پزشک خود را برای تعیین علل درد زانو ببینید. عفونتهای باکتریال باید با داروها درمان شوند تا از عفونت جلوگیری شود تا به سایر نقاط بدن منتقل نشوند.
اسکات عضلات چهار سر
اسکات زدن به شما کمک میکند تا از فشار دادن بیشازحد بر روی زانو جلوگیری کنید و درعینحال عضلات پا، پشت و گلوتال را تقویت کنید.
- با پشت صاف نزدیک یک دیوار بایستید.
- درحالیکه پشت خود را مستقیم نگه میدارید خم شوید. باسن باید مماس دیوار باشد.
- بهآرامی خم شوید و این موقعیت را حداقل 5 ثانیه نگهدارید.
- حرکت را تکرار کنید و کمی بیشتر خم شوید. سعی کنید این تمرین را 10 بار تکرار کنید.
بلند کردن پا
بالا بردن پا به تقویت همسترینگ و دیگر عضلات پا کمک میکند.
- به پشت خود دراز بکشید و زانو آسیبدیده را خم کنید. پای دیگر را روی زمین صاف بگذارید.
- پای صاف را از زمین حداقل سه اینچ بردارید و حداقل 5 ثانیه نگهدارید.
- برای تکمیل یک ست حداقل ده بار حرکت را تکرار کنید. سعی کنید سه ست را در یکزمان تکمیل کنید.
تمرینات کششی
تمرینات کششی به حفظ رشد عضلات پاها، ران و باسن کمک میکنند. ماهیچههای قویتر به شما کمک میکنند فشار روی زانو را کاهش دهید. تمرینات کششی شامل کشش عضلات چهارگانه و کشش همسترینگ است.
- برای انجام تمرین عضلات چهار سر، پای مرتبط بهزانوی آسیبدیده را در دست خود نگه دارید.
- بهآرامی حداقل 30 ثانیه بکشید و نگه دارید و سپس پا را آزاد کنید.
- حرکت را حداقل 10 بار تکرار کنید. اگر باید در طول کشش بدن خود را ثابت نگه دارید، پشت صندلی ایستاده و با استفاده از دست مخالف صندلی را نگه دارید.
- برای انجام کشش همسترینگ، کف زمین بنشینید و هر دو پا را در جلو بدن باکمی فاصله از هم صاف بکشید.
- درحالیکه از ناحیه کمر خم میشوید سعی کنید ساق پای دارای زانوی آسیبدیده را مستقیم نگه دارید. سعی کنید دست را به انگشتان پا برسانید و این وضعیت را حداقل 30 ثانیه نگه دارید.
ایروبیک در آب
ایروبیک در آب یک سری تمرینات هوازی است که در آب انجام میشود. برای کسانی که درد شدید دارند، تمرینات تنش عضلانی و کشش در آب باعث کاهش فشار روی زانو میشود. کلاسهای ایروبیک در آب در برخی از ورزشگاهها، استخرهای عمومی یا در بسیاری از کلینیکهای فیزیوتراپی ارائه میشود.
جراحی
اگر از آب آوردن شدید زانو با علائم مزمن رنج میبرید و یا اگر آسیب تکرار میشود میتوانید از جراحی برای درمان زانوی خود استفاده کنید. چندین روش مختلف جراحی کمک میکند تا علائم افیوژن زانو را کاهش یا از بین ببرند و پزشک شما میتواند تعیین کند که کدام روش برای شما مناسبتر است. روشهای جراحی احتمالی برای درمان افیوژن زانو شامل آرتروسکوپی، جراحی جایگزینی زانو و جراحی مفصل زانو میباشد.
پیشگیری و کاهش خطر ابتلا به آب آوردن زانو
در برخی موارد علت جدی برای آب آوردن زانو وجود ندارد اما درهرحال شما میتوانید از طریق روشهای ساده از آب آوردن زانو پیشگیری کنید.
- پای خود را بالا ببرید تا مایع انباشتهشده بهطور طبیعی از حفره زانو پراکنده شود. هنگامیکه دراز میکشید، یک تا دو بالش زیر پاهای خود قرار دهید تا زانوی شما بالا برود.
- درصورتیکه مشکل به علت استئوآرتریت در ناحیه زانو باشد جوراب ساق بلند پشتیبانی از زانو نیز مفید است.
- درصورتیکه به نقرس مبتلا هستید، سعی کنید از غذاهایی که باعث افزایش اسید اوریک در خون میشوند، مانند حبوبات، تخممرغ، گوشت قرمز و غذاهای فرآوری شده اجتناب کنید.
- اگر اضافهوزن دارید وزن خود را کاهش دهید، چاقی در طولانیمدت بر مفصل زانو تأثیر میگذارد.
- کرفس و جعفری را در برنامهی غذایی خود قرار دهید زیرا آنها مایعات اضافی بدن را تخلیه میکنند.
- یک باند فشرده در اطراف زانو قرار دهید. این باند زانو را پشتیبانی میکند، تورم را کاهش میدهد و گردش خون را بهبود میبخشد.