روماتیسم مفصلی (التهاب مفصل): درمان با دارو، فیزیوتراپی ،جراحی

اصطلاح آرتروز به معنی التهاب مفصل می‌باشد. آرتریت روماتوئید یا رماتیسم مفصلی نوعی بیماری خود ایمنی است که باعث التهاب مزمن مفاصل می‌شود. آرتریت روماتوئید به دلیل ویژگی‌هایی همچون آرتریت التهابی و التهاب بافت‌های اطراف مفاصل، ممکن است به دیگر اندام‌های بدن نیز آسیب رسانده و باعث التهاب آنها شود.

بیماری‌های خود ایمن بیماری‌هایی هستند که در اثر حمله‌ی سیستم ایمنی بدن به بافت‌های سالم ایجاد می‌شوند. سیستم ایمنی شامل یک ساختار پیچیده از آنتی بادی‌ها و سلول‌ها است که به تخریب مهاجمین بدن، مانند عفونت‌ها، کمک می کند. افرادی که از بیماری‌های خود ایمنی رنج می‌برند، آنتی بادی‌هایی در بدن خود دارند که به بافت‌های بدن حمله کرده و باعث التهاب مفاصل می‌شوند.

اپيدميولوژي آرتريت روماتوئيد

روماتیسم مفصلی یک نوع رماتیسم بسیار رایج در سراسر دنیا است. تمام افراد و نژادها به یک اندازه به رماتیسم مفصلی مبتلا می شوند. تقریبا 1.3 میلیون نفر در جهان به رماتیسم مفصلی مبتلا هستند. زنان سه برابر بیشتر از مردان به رماتیسم مفصلی مبتلا می‌شوند. افراد تمام سنین، حتی سنین کودکی، به رماتیسم مفصلی، (همچون روماتیسم مفصلی نوجوانان)، مبتلا می‌شوند. اغلب افراد 40 تا 60 سال به رماتیسم مفصلی مبتلا می‌شوند.

انواع رماتیسم مفصلی (التهاب مزمن مفاصل)

انواع رماتیسم مفصلی عبارتند از:

رماتیسم مفصلی نوجوانان

رماتیسم مفصلی نوجوانان نوعی از رماتیسم است که در افراد 16 سال یا کمتر ایجاد می‌شود. رماتیسم مفصلی نوجوانان انواع مختلفی دارد که مخصوصا بر کودکان تاثیر می‌گذارد. رماتیسم مفصلی نوجوانان به سه گروه تقسیم می‌شود:

• رماتیسم مفصلی پاسی آرتیکولار نوجوانان: این نوع از رماتیسم مفصلی بسیار خفیف است. کودک فقط در چهار مفصل یا کمتر دچار درد می‌شود.
• رماتیسم مفصلی پلی آرتیکولار نوجوانان: این نوع از رماتیسم بسیار شدید است. در این نوع، بسیاری از مفاصل درگیر می‌شوند و با گذر زمان بیماری تشدید می‌یابد.
• رماتیسم مفصلی سیستمیک نوجوانان: این نوع از رماتیسم شدیدترین نوع رماتیسم مفصلی نوجوانان است. در این نوع از رماتیسم، درد در چندین مفصل احساس می‌شود. این درد ممکن است به دیگر اندام‌ها نیز گسترش یابد.

لوپوس اریتماتوس سیستمیک

لوپوس اریتماتوس سیستمیک یک بیماری خود ایمنی است. در این بیماری سیستم ایمنی بیش فعال شده و به بافت‌های سالم بدن آسیب می‌رساند. لوپوس اریتماتوس سیستمیک یک بیماری مزمن است که اغلب شامل علائمی همچون راش‌های پوستی، ضعف و خستگی، دردهای عضلانی، درد مفاصل، خشکی و التهاب می‌شود.

اسپوندیلیت آنکیلوزان

اسپوندیلیت آنکیلوزان نوعی رماتیسم مفصلی (التهاب مزمن مفاصل) است که بیشترین تاثیر را روی کمر و ستون فقرات دارد. در اسپوندیلیت آنکیلوزان، مفاصل و رباط‌های اطراف ستون فقرات ملتهب شده و حرکت ستون فقرات را با مشکل روبرو می‌سازند. استخوان‌های ستون فقرات نیز ممکن است با یکدیگر ترکیب شوند. در اکثر موارد، بیماری اسپوندیلیت آنکیلوزان باعث خشکی مفاصل، از جمله مفاصل شانه، باسن و زانوها، می‌شود. هرچند اسپوندیلیت آنکیلوزان یک بیماری مزمن است، اما با دارو، توجه به حالت قرارگیری بدن، آموزش بیمار و انجام حرکات ورزشی می‌توان آن را کنترل کرد.

علل و عوامل خطر روماتیسم مفصلی

علت اصلی ایجاد رماتیسم مفصلی هنوز شناخته شده نیست اما ممکن است عواملی مانند وجود قارچ، ویروس و باکتری باعث ایجاد رماتیسم مفصلی شوند، با این حال این موارد را نمی‌توان علل اصلی ایجاد رماتیسم مفصلی دانست.

· رماتیسم مفصلی ممکن است در هر سنی ایجاد شود. اغلب افراد سنین متوسط به این بیماری مبتلا می‌شوند.

· زنان بیشتر از مردان به رماتیسم مفصلی مبتلا می‌شوند.

· ممکن است رماتیسم مفصلی در اثر عفونت‌های محیطی که بر سیستم ایمنی برخی افراد تاثیر می‌گذارند، به وجود آید. هنگامی که سیستم ایمنی تحت تاثیر عفونت قرار گیرد، به بافت‌های سالم بدن آسیب می‌رساند.

· سیستم ایمنی گمراه شده نیز باعث التهاب مفاصل شده و گاهی بر ریه‌ها و چشم‌ها نیز اثر می‌گذارد.

· برخی از افراد ممکن است به طور ژنتیکی زمینه‌ی ابتلا به رماتیسم مفصلی را داشته باشند زیرا وجود برخی از ژن‌ها در بدن باعث ابتلا به رماتیسم مفصلی می‌شود.

علائم و نشانه‌های ابتلا به رماتیسم مفصلی

رماتیسم مفصلی بر مفاصل هر دو سمت بدن به طور یکسان تاثیر می‌گذارد. مفاصلی که اغلب تحت تاثیر رماتیسم مفصلی قرار می‌گیرند عبارتند از مفاصل زانوها، مچ پاها، مچ دست‌ها، قوزک پاها و انگشتان. رماتیسم مفصلی معمولا به آرامی و با احساس خستگی، سفتی و درد خفیف مفاصل شروع می‌شود.

برخی از علائم رایج رماتیسم مفصلی (التهاب مزمن مفاصل) عبارتند از:

• خشکی یکی از رایج‌ترین نشانه‌ی رماتیسم مفصلی است که اغلب در صبح هنگام ایجاد شده و ممکن است تا حدود یک ساعت ادامه یابد.
• احساس گرمی، حساسیت و خشکی مفاصلی که یک ساعت استفاده نشده‌اند نیز یکی از علائم رماتیسم مفصلی است.
• درد مفاصل هر دو طرف بدن.
• کاهش محدوده‌ی حرکات مفاصل به مرور زمان.
• درد قفسه سینه در هنگام تنفس.
• خشکی دهان و چشم‌ها.
• آبریزش چشم‌ها به همراه خارش و سوزش.
• ایجاد غده‌هایی در زیر پوست.
• سوزش، بی حسی و گزگز دست‌ها و پاها.
• مشکل خواب.

تحقیقات انجام شده برای تشخیص این التهاب مزمن مفاصل

روش‌های مختلف موجود برای تشخیص این بیماری خود ایمنی عبارتند از:

روش‌های درمان رماتیسم مفصلی

فرآیند درمان رماتیسم مفصلی بسیار طولانی بوده و معمولا شامل دارودرمانی، فیزیوتراپی، ورزش، آموزش، و احتمالا جراحی می‌باشد. درمان‌های تهاجمی در مراحل اولیه‌ی رماتیسم مفصلی می‌توانند تخریب مفصل را به تاخیر اندازند.

داروها

در زیر برخی از داروهای رایج برای درمان رماتیسم مفصلی آمده‌اند.

فیزیوتراپی برای درمان رماتیسم مفصلی

فیزیوتراپی واقعا در درمان رماتیسم مفصلی موثر است.

• معمولا انجام حرکات ورزشی باعث افزایش محدوده‌ی حرکات مفصل، کاهش درد، و افزایش انعطاف پذیری مفصل می‌شود.
• همچنین انجام فیزیوتراپی برای درمان رماتیسم مفصلی به تقویت بافت‌های غضروفی، استخوان‌ها و مفاصل احاطه شده توسط عضلات، کمک می‌کند.
• ممکن است از ابزارهای محافظ و کمک کننده مانند اسپلینت، بریس، عصا، واکر، عصای زیر بغل و باندهای الاستیکی نیز در فیزیوتراپی استفاده شود. در طول روز نیز به نوبت از پک گرما و سرما روی مفاصل آسیب دیده استفاده می‌شود.
• دیگر روش‌های موجود در فیزیوتراپی مانند اولتراسوند و تحریک الکتریکی نیز برای کاهش درد ناشی از رماتیسم مفصلی استفاده می‌شود.
• ماساژ بافت نرم و طب سوزنی نیز درد و التهاب مفصل را کاهش می‌دهند. اما بهتر است بیمار قبل از انجام آنها، یک پزشک با تجربه در این روش‌ها پیدا کند زیرا دستکاری غیر ماهرانه آسیب بیشتری به بدن می‌رساند.

درمان با پلاسمای غنی از پلاکت (PRP)

در درمان با پلاسمای غنی از پلاکت،  که روشی موثر در درمان رماتیسم مفصلی است، خون بیمار گرفته شده، پلاکت‌ها از دیگر اجزای خون جدا شده، و محلول غلیظی که حاصل می‌شود در تلاش برای شروع فرآیند درمان به مفصل آسیب دیده تزریق می‌شود. پزشکان معتقدند که عاملِ رشدِ موجود در پلاکت‌ها به بهبود بافت آسیب دیده کمک می‌کند. از پی آر پی برای بهبود قسمت‌های دارای تاندون مانند آرنج و تاندون آشیل که خون کمتری به آنها می‌رسد و درمان سخت‌تر است استفاده می‌شود. پی آر پی در قهرمانان حرفه‌ای بسیا رایج و محبوب است اما آزمایش‌های بالینی نتایج عجیبی را نشان می‌دهند. برخی از پزشکان همراه با تزریق پی آر پی از ازون درمانی نیز استفاده می‌کنند. این درمان‌ها که تاثیر آنها اثبات شده است در درمان التهاب، رادیکال‌های آزاد، و دیگر مشکلاتِ بیماران مبتلا به رماتیسم بسیار موثر هستند.

جراحی برای درمان رماتیسم مفصلی

فقط در موارد شدید رماتیسم مفصلی که اقدامات محافظه کارانه موثر واقع نشود، به جراحی نیاز است. در قسمت زیر برخی از انواع جراحی‌هایی که برای درمان رماتیسم مفصلی انجام می‌شوند آمده است.

• جایگزینی مفصل: در این روش، مفصل آسیب دیده برداشته شده و یک مفصل مصنوعی به جای آن قرار داده می‌شود. این روش بیشتر برای مفاصل زانو و باسن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• ادغام مفصل: ادغام مفصل بیشتر برای مفاصل کوچک مانند مفاصل انگشتان، مچ دست و مچ پا انجام می‌شود. در این عمل، انتهای دو استخوان مفصل عفونی شده را به هم متصل کرده و آنها را در همین حالت نگه می‌دارند تا زمانی که دو استخوان بهبود یافته و به یک استخوان واحد تبدیل شوند.
• سینووکتومی: در سینووکتومی بافت ملتهب مفصل، یعنی سینوویوم (غشاء سینوویال)، برداشته می‌شود. سینووکتومی اغلب با استفاده از آرتروسکوپی انجام می‌شود.

آیا رژیم غذایی خاصی برای مبتلایان به رماتیسم مفصلی وجود دارد؟

با اینکه رژیم غذایی مشخصی برای افراد مبتلا به رماتیسم مفصلی وجود ندارد اما محققین دریافته‌اند که مصرف برخی از غذاها به کنترل التهاب کمک می‌کند. بسیاری از این رژیم‌ها اصطلاحا رژیم‌های مدیترانه‌ای نامیده می‌شوند که شامل مصرف ماهی، سبزیجات، روغن زیتون، و دیگر مواد غذایی خام است.