دررفتگی لگن: تشخیص زودهنگام لگن دررفته به دنبال درمان به موقع آن
دررفتگی لگن یا هیپ یک آسیب بسیار غیرمعمول است و اغلب به دلیل ضربه شدید ایجاد می‌شود. رایج‌ترین دلایل دررفتگی لگن عبارتند از: تصادف با وسایل نقلیه موتوری، سقوط از ارتفاع و در برخی موارد آسیب‌های شدید ورزشی. افراد دچار این آسیب درد شدیدی در ناحیه لگن خاصره خود احساس می‌کنند، در حرکت کردن مشکل دارند و نمی‌توانند وزن خود را روی پای درگیر بیاندازند. وضعیت پا به دلیل دررفتگی غیرطبیعی است و در بیشتر موارد پا کوتاه یا دچار چرخش می‌شود. جابه‌جایی‌های لگن ممکن است به عنوان یکی از عوارض عمل تعویض لگن اتفاق بیافتند. از آنجا که مفصل مصنوعی لگن متفاوت از مفصل طبیعی است دررفتگی پس از تعویض زانو یکی از خطرات احتمالی جراحی به شمار می‌رود. در حقیقت بین 4-1 درصد بیماران ممکن است پس از انجام عمل تعویض زانو دچار جابه‌جایی هیپ شوند. انواع جدید روش‌های تعویض مفصل ران و تکنیک‌های نوین مورد استفاده باعث شده این عارضه در حال حاضر شیوع کمتری داشته باشد. مهارت و تخصص پزشک اهمیت زیادی در بازیابی مجدد قدرت و تحرک مفصل لگن پس از جراحی دارد.
دررفتگی مفصل هیپ نوعی آسیب به مفصل - جایی که دو استخوان یا بیشتر به هم می‌رسند- است که در آن انتهای استخوان‌ها از موقعیت طبیعی خود خارج می‌شوند. این آسیب دردناک به صورت موقت باعث بدشکل شدن و عدم حرکت مفصل می‌شود. چنانچه مشکوک به دررفتگی لگن هستید به دنبال مراقبت پزشکی فوری برای بازگرداندن استخوان ها به موقعیت صحیح خود باشید. اگر مشکل به درستی درمان شود در بیشتر موارد فرد می‌تواند پس از چند هفته استراحت و توانبخشی فعالیت طبیعی خود را از سر بگیرد. در طی دوره ریکاوری به فرد توصیه می‌شود تا حرکت و انداختن وزن روی مفصل صدمه دیده را با استفاده از عصا یا چوبدستی به حداقل برساند.
دکتر مهدی سعیدی متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، مهارت زیادی در درمان و جا انداختن لگن دررفته در کودکان، بزرگسالان و سالمندان آن دارد. برای مشاوره و دریافت اطلاعات بیشتر با شماره های 02166533245 تماس حاصل فرمایید.
از علل دررفتگی لگن
زمانی که بالای استخوان فمور از موقعیت طبیعی خود خارج می‌شود گفته می‌شود که لگن دررفته است. لگن ممکن است به علت سقوط از ارتفاع و یا تصادف با وسایل نقلیه موتوری دچار جابه‌جایی شود. زمانی که این آسیب در تصادف شاخ به شاخ اتفاق می‌افتد دررفتگی داشبورد نامیده می‌شود زیرا به دلیل برخورد زانو به داشبورد ایجاد می‌شود. دررفتگی مفصل لگن به دلیل ضربه یک وضعیت اورژانسی است که باید فورا و در عرض 6 ساعت تحت درمان قرار گیرد. زیرا صدمه وارد شده باعث توقف خونرسانی به قسمت بالایی استخوان ران می‌شود که نتیجه آن محروم شدن استخوان از اکسیژن کافی برای ادامه حیات است. در صورتیکه لگن دچار دررفتگی فورا جاانداخته نشود و جریان خون برقرار نشود بخش بالایی فمور دچار آسیب دائمی می‌شود.
از نشانه های دررفتگی لگن
دررفتگی مفصل ران بلافاصله موجب درد شدید و از دست رفتن کامل دامنه حرکتی پا می‌شود. فرد قادر به راه رفتن یا انداختن وزن روی پای دچار مشکل نیست و اگر دررفتگی عصب را درگیر کند ممکن است حس پا از دست برود. از آنجا که استخوان دچار دررفتگی می‌تواند به ساختارهای اطراف صدمه وارد کند دررفتگی لگن ممکن است همراه با پارگی عضله، رباط یا تاندون، شکستگی استخوان و وارد شدن آسیب به غضروف در مفصل ران مشاهده شود. تعداد بسیاری از بیماران در دررفتگی لگن علائم زیر را نیز گزارش کرده‌اند:
- فرد حس می‌کند که استخوان ران از داخل مفصل به بیرون سر خورده است
- شنیدن صدای تق‌تق
- حس اینکه پای درگیر کوتاه‌تر از پای سالم است
- حس اینکه پای درگیر به سمت داخل می‌چرخد
- احساس درد شدید و گرفتگی در ناحیه کشاله ران
- بیمار قادر نیست وزن خود را روی پای درگیر بیاندازد
- بیمار قادر به حرکت پا/مفصل لگن به صورت کامل نیست
خطرات دررفتگی لگن کدامند؟
ممکن است در لگن فرد آرتروز ایجاد شود. عصب سیاتیک در پشت پا ممکن است طی آسیب صدمه ببینند که نتیجه آن کرختی و بی حسی در پا است.
روش های تشخیص دررفتگی لگن
پزشکان معمولا دررفتگی لگن به دلیل ضربه را با معاینه مفصل لگن تشخیص می‌دهند. برای تایید تشخیص، مشاهده محل قرارگیری سر فمور و بررسی شکستگی‌ها در ناحیه مفصل ران تصویربرداری با استفاده از اشعه ایکس انجام خواهد شد. در برخی موارد سی‌تی اسکن یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) ممکن است برای فراهم کردن اطلاعات بیشتر راجع به ماهیت آسیب و کمک به انتخاب بهترین نوع درمان کمک کننده باشند.
انواع روش های درمان دررفتگی لگن
همیشه با پزشک راجع به درمان مناسب خود مشورت کنید. وی نوع درمان را با متناسب با میزان و نوع درد و سایر عوامل مانند وضعیت سلامت عمومی، سن و نظر خود فرد انتخاب می‌کند. در زیر به چند مورد از رایج‌ترین روش‌ها برای درمان دررفتگی لگن اشاره می‌شود:
دارو
بیشتر درد پس بازگرداندن مفصل به محل صحیح خود از بین می‌رود. اگرچه پزشک ممکن است در صورت تداوم درد برای فرد مسکن یا شل کننده عضلات تجویز کند.
گرما و یخ
استفاده از یخ و گرما می‌تواند باعث کاهش میزان درد شود اما فرد باید بداند چه موقع از کدام مورد استفاده کند. معمولا استفاده از یخ پس از تصادف ناگهانی خوب عمل می‌کند در حالیکه گرما به تسکین درد عضلانی مداوم کمک می‌کند.
درمان دستی
پزشک مفصل را با درمان دستی یا جاانداختن به محل خود برمی‌گرداند. برای اینکه فرد آرام باقی بماند به وی آرام بخش یا بی حسی داده می‌شود و برای تسهیل انجام کار برای عضلات اطراف مفصل این امکان فراهم می‌شود تا ریلکس شوند.
بیحرکت سازی
پس از اینکه مفصل سر جای خود برگشت پزشک ممکن است به مدت چندین هفته از بیمار بخواهد از آتل، ارتز یا گچ استفاده کند. مدت زمانی که مفصل نیاز دارد بیحرکت بماند با توجه به نوع مفصل و شدت آسیب متغیر است.
فیزیوتراپی
هدف فیزیوتراپی نه تنها تسکین درد که برگرداندن عملکرد برای از سرگیری امور روزانه است. برخی اشکال دررفتگی لگن پس از جاانداختن مفصل با استفاده از یک روش محافظه‌کارانه به خوبی به استراحت، استفاده از یخ و داروهای ضدالتهابی پاسخ می‌دهند. حدودا 6-4 ماه زمان به همراه رعایت دقیق پروتکل درمانی متناسب نیاز است تا فرد درمان شود. زمانی که درد و التهاب رفع شد پیروی از برنامه‌ای شامل حرکاتی در دامنه حرکتی مفصل به همراه کشش عضلات منقبض و تقویت عضلات ضعیف دوره را ریکاوری را تسریع کرده و امکان پایداری درازمدت مفصل لگن را فراهم می‌کند. درمان‌های فیزیوتراپی به شرح زیر هستند:
شاک‌ویو تراپی
شاک‌ویو درمانی فرآیند ترمیم را تسریع کرده ، با التهاب مقابله می‌کند، درد و حساسیت به لمس را کاهش داده و نیاز به جراحی تعویض مفصل را از بین می‌برد. استفاده از این روش درمانی باعث کاهش طول دوره ریکاوری می‌شود و اندیکاسیون‌های متعددی را که منجر به بروز درد حاد یا مزمن شده‌اند را درمان می‌کند.
الکترودرمانی
الکترودرمانی نوعی تکنیک مدیریت درد است که با استفاده از جریان الکتریسیته به تسکین درد کمک می‌کند. در این روش الکترودهای کوچکی-ابزارهایی که جریان الکتریکی را هدایت می‌کنند- روی پوست در قسمت ناحیه دردناک قرار داده می‌شوند. سپس الکترودها به دستگاهی متصل می‌شوند که امواج کوچک الکتریسیته را آزاد می‌کند و به این وسیله پالس‌های الکتریکی کوچک را از طریق الکترودها به مفصل دردناک یا ناحیه دیگری از بدن می‌فرستد.
پلاسمای غنی از پلاکت (PRP)
پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) مشابه درمان با سلول‌های بنیادی است که در آن پلاکت‌ها و فاکتورهای رشد تهیه شده از خون خود فرد به وی تزریق می‌شود. PRP پاسخ طبیعی ترمیم بدن فرد را در بیماری‌های مزمن بهبود می‌دهد که نتیجه آن می‌تواند ساخت کلاژن جدید باشد.
پرولوزون‌تراپی
پرولوزون نوعی بازسازی رباط به روش غیرجراحی است و یک درمان دائم برای درد مزمن به شمار می‌رود. در پرولوزون درمانی با استفاده از تزریق گاز اوزون به محل مفصل بافت همبند آسیب در و اطراف مفصل تحت درمان قرار می‌گیرد.
حرکات و تمرینات ورزشی
کشش مفصل ران به سمت بیرون
برای انجام این تمرین:
- این حرکت به این صورت انجام می‌شود که فرد به صورت صاف روی زمین دراز می‌کشد و بازوهای خود را به صورت عمود بر شانه‌ها قرار می‌دهد در حالیکه که کف دست‌ها به صورت صاف روی زمین قرار گرفته است.
- حالا زانوی خود را خم کنید و سر زانوی پای چپ را در مقابل زانوی سمت راست نگه دارید. برای اینکه بتوانید پای چپ خود را روی زمین نگه دارید مفصل ران به سمت راست بغلتانید و با کمک دست راست به سمت پایین هل دهید.
- حرکت را در سمت دیگر تکرار کنید.
کشش عضلات خم کننده مفصل ران
برای انجام این تمرین:
- این حرکت روی عضلات خم کننده انجام می‌شود. این عضلات به تعداد زیادی از عضلات دیگر متصل هستند.
- برای هل دادن مفاصل ران به سمت جلو پای راست را صاف کنید و روی پای چپ زانو بزنید. زانوی راست را تا حدی خم کنید که کشش بدون دردی را در مفصل ران سمت چپ خود احساس کنید.
- همین حرکت را در سمت دیگر تکرار کنید.
کشش عضلات خم کننده در حالت خوابیده
برای انجام این تمرین:
- روی یک تخت به صورتی بخوابید که صورت رو به بالا باشد، زانوها را خم کنید و پاها را روی لبه تخت قرار دهید.
- حالا با زانوان خم شده زانوی راست را به داخل قفسه سینه بکشید و پای چپ را به سمت کف زمین پایین بیاورید.
- این موقعیت را برای چند ثانیه نگه دارید و سپس رها کنید.
- این حرکت را روی سمت دیگر تکرار کنید.
کشش ایلیوتیبیال باند در حالت ایستاده
- بایستید و پای چپ خود را به صورت ضربدر پشت پای راست قرار دهید.
- سپس بازوی راست خود را بالای سر برده و به سمت چپ خود لم دهید تا زمانی که یک کشش بدون درد در مفصل ران سمت راست خود احساس کنید.
- چند ثانیه این وضعیت را نگه دارید و سپس رها کنید.
- حرکت را روی سمت دیگر تکرار کنید.
جراحی
زمانی که یک آسیب جدی به رباط‌ها و تاندون‌های اطراف مفصل وارد می‌شود برای حذف تکه‌های استخوان یا بافت‌های پاره شده‌ای که مانع جاانداختن استخوان می‌شوند فرد نیاز به جراحی دارد. البته چنانچه پزشک قادر نباشد فمور را با جاانداختن و یا سایر روش‌های پایدارسازی در استابولوم نگه دارد نیز جراحی انجام می‌شود. برای پیشگیری از دررفتگی مجدد ممکن است لازم باشد مفصل مجدداد بازسازی شده و هر گونه ساختار آسیب دیده‌ای تعمیر شود. در برخی موارد ممکن است نیاز به جایگزینی مفصل باشد مانند عمل تعویض لگن.
ریکاوری پس از جراحی
پس از عمل تعویض لگن فرد قادر است بیشتر فعالیت‌های خود را از سر بگیرد. اگرچه، ممکن است نیاز باشد شیوه انجام آنها را تغییر دهد. برای مثال ممکن است نیاز باشد برای پیشگیری از دررفتگی مفصل ران شیوه‌های جدیدی را برای خم شدن امتحان کنید. دررفتگی زمانی اتفاق می‌افتد که توپی ایمپلنت مفصل جدید ران از محل خود خارج شود. دررفتگی رایج نیست. حداکثر خطر دررفتگی در اولین روزهای پس از جراحی درحالیکه بافت در حال ترمیم است وجود دارد. اگر توپی از محل خود خارج شود پزشک با استفاده از روش جاانداختن بسته آن را بدون نیاز به جراحی مجدد به سرجای خود بازمی‌گرداند. در مواقعی که مفصل ران مدام از جا درمی‌رود ممکن است نیاز به جراحی دیگری باشد.
راهکارهای پیشگیری از دررفتگی مفصل لگن
راه های جلوگیری از دررفتگی لگن عبارتند از:
- به کودکان رفتارهای ایمن و بی خطر را بیاموزید.
- در صورت لزوم مراقب بچه‌ها باشید و بر کارهایشان نظارت داشته باشید.
- مطمئن شوید که خانه محل امن و بی خطری برای کودکان است.
- برای جلوگیری از افتادن کودک جلوی راه پله‌ها در ورودی قرار دهید.
- موقع انجام فعالیت‌های فیزیکی مانند ورزش کردن از لوزام ایمنی مناسب استفاده کنید.
- فرش‌های لغزنده را از روی زمین جمع کرده و به جای آن از فرش‌های غیرلغزنده استفاده کنید.
- از ایستادن روی سطوح ناپایدار مانند صندلی پرهیز کنید.
"کپی فقط با ذکر منبع و لینک بلامانع است."
