انواع شکستگی مچ پا و تاثیر فیزیوتراپی پس از گچ و جراحی در حرکت پا

شکستگی مچ پا ازجمله آسیب‌های شایع استخوان و مفصل مچ پاست. شکستگی مچ پا می‌تواند تا حد زیادی توانایی شما برای انجام ساده‌ترین کارها مثل دویدن و راه رفتن را محدود کند. این آسیب دردناک ممکن است سبب از دست رفتن قدرت اندام‌های تحتانی، محدود شدن دامنه‌ی حرکتی و درد شود. این آسیب می‌تواند انجام کارهای روزمره را دشوار یا غیرممکن سازد. شکستگی مچ پا انواع مختلفی دارد و روش درمانی آن نیز بسته به موقعیت و شدت آسیب متفاوت خواهد بود. پس از شکستگی مچ پا می‌توانید از فیزیوتراپی استفاده کنید تا عملکرد شما بهبودی پیدا کرده و بتوانید فعالیت‌های قبلی خود را ادامه دهید.

علل شایع شکستگی مچ پا

وارد شدن فشار شدید بر روی مچ پا ممکن است باعث ایجاد شکستگی شود. این فشارهای شدید ممکن است در اثر زمین خوردن، پیچ خوردن مچ پا، برگشکستگی مچ پان مچ پا و یا خم شدن شدید این مفصل ایجاد شده باشند. فشار شکننده‌ی مچ پا ممکن است در اثر ضربه‌های محکم مثل تصادف با موتور سیکلت نیز ایجاد شود.

سر خوردن و زمین خوردن که منجر به شکستن مچ پا می‌شوند معمولاً در پله‌های نامتوازن، سطوح یخ زده و برفی، ترک‌های کف اتاق یا پیاده رو و مشکلاتی از این قبلی اتفاق می افتند. سطوح ناهموار و سنگی ممکن است باعث زمین خوردن شدید فرد شوند. تصادفات رانندگی نیز ممکن است منجر به شکستگی‌های سه قوزکی (trimalleolar) شوند چراکه قربانی در زمان وارد شدن ضربه بدن خود را محکم گرفته و فشار وارد شده در اثر ضربه منجر به شکستگی و خرد شدن استخوان‌ها شود.

شکستگی‌های پایدار و ناپایدار مچ پا

مهم‌ترین بعد درمان شکستگی مچ پا، درک چگونگی حرکت استخوان تالوس (قاپ) بر روی استخوان‌های درشکستگی مچ پا نی و نازک نی می‌باشد. شکستگی مچ پا یا به صورت پایدار (حرکت تالوس تغییری نکرده است) و یا به صورت ناپایدار (تالوس به حالت عادی حرکت نمی‌کند) دیده می‌شود. این امر نشان دهنده‌ی عدم تقارن در مفصل مچ پاست. زمانی که شکستگی مچ پا ناپایدار باشد معمولاً روش‌های درمانی تهاجمی‌تری مورد نیاز خواهند بود.

انواع شکستگی مچ پا

زمانی که شکستگی مچ پا بروز پیدا می‌کند ممکن است عارضه در انتهای استخوان درشکستگی مچ پا نی (قوزک داخلی)، انتهای استخوان نازک نی (قوزک خارجی) و یا در هر دو ایجاد شده باشد.

تشخیص چگونگی پیشبرد روند درمان به موقعیت ایجاد آسیب بستگی خواهد داشکستگی مچ پا. شکستگی مچ پا انواع مختلفی داشکستگی مچ پاه که به توضیح شایع‌ترین آن‌ها می‌پردازیم:

شکستگی قوزک خارجی (فقط استخوان نازک نی)

شکستگی‌های نازک نی شایع‌ترین نوع شکستگی‌های مچ پا بوده و می‌توان اکثر آن‌ها را بدون انجام عمل جراحی درمان کرد. البته باید مطمئن شد که مفصل مچ پا پایداری لازم را حفظ خواهد کرد. این به معنی عملکرد عادی مچ پا حتی با وجود شکستگی در استخوان می‌باشد. در صورتی که مچ پا ناپایدار شده و یا رباط‌های آن آسیب دیده باشند احتمالاً انجام عمل جراحی به شما توصیه خواهد شد. یکی از عوامل تعیین کننده‌ی نیاز نازک نی به عمل جراحی، فاصله‌ی محل شکستگی تا انتهای استخوان می‌باشد. شکستگی‌های نازک نی که فاصله‌ی آن‌ها از سر استخوان 4 سانتیمتر و کمتر بوده معمولاً قابل درمان بدون عمل جراحی هستند. البته تا جایی که بخش داخلی مچ پا دچار شکستگی نشده باشد.

شکستگی قوزک داخلی (فقط استخوان درشکستگی مچ پا نی)

این شکستگی که قسمت داخلی مچ پا را درگیر می‌کند در استخوان درشکستگی مچ پا نی ایجاد می‌شود. به انتهای استخوان درشکستگی مچ پا نی، قوزک داخلی پا گفته می‌شود. شکستگی تنها در قوزک داخلی پا شیوع بسیار کمتری نسبت به شکستگی تنها در قوزک خارجی پا دارد. به طور کلی شکستگی‌های داخلی مچ پا که موقعیت اجزای پا را تغییر داده باشند برای درمان نیازمند عمل جراحی خواهند بود.

شکستگی دو قوزکی (درشکستگی مچ پا نی و نازک نی)

شکستگی‌های دو قوزکی زمانی ایجاد می‌شوند که آسیب به هر دو قوزک داخلی و خارجی مچ پا وارد شده باشد. این آسیب‌ها همیشه منجر به ناپایدار شدن مچ پا شده و در بیماران فعال نیازمند عمل جراحی خواهند بود. در صورتی که بهبودی شکستگی بدون نقص نبوده و موقعیت ساختارهای مچ پا به طور دقیق حفظ نشوند ممکن است این مفصل نامتوزان شده و بروز آرتروز  مچ پا را تسریع کند. حتی با روش‌های درمانی جراحی ممکن است غضروف‌های مچ پا در زمان بروز شکستگی آسیب دیده و خطر آرتروز را در فرد افزایش دهد. البته باید برای ترمیم مناسب این شکستگی‌ها تمامی توان خود را به کار بگیرید تا خطر مشکلات بلند مدت تا حد امکان کاهش یابد.

شکستگی مشابه دو قوزکی (استخوان نازک نی و رباط‌ها)

در این نوع آسیب تنها یک شکستگی بر روی استخوان نازک نی ایجاد شده ولی رباط‌های سمت داخلی مچ پا نیز پاره شده‌اند. این مشکل سبب ناپایداری مچ پا همانند شکستگی در سمت داخلی آن شده و درنتیجه نیازمند عمل جراحی است.

شکستگی سه قوزکی (درشکستگی مچ پا نی و نازک نی)

شکستگی سه قوزکی اساساً یک شکستگی دو قوزکی بوده ولی استخوان قرار گرفته در پشکستگی مچ پا استخوان درشکستگی مچ پا نی نیز در طی این آسیب دچار شکستگی شده است. استخوان پشکستگی مچ پا درشکستگی مچ پا نی به نام قوزک خلفی شناخته می‌شود. بعضاً در صورتی که بخش بزرگی از استخوان دچار شکستگی شود لازم است تا با استفاده از عمل جراحی به درمان آن پرداخت. با این حال در اکثر موارد، عمل جراحی انجام شده تفاوتی با جراحی انجام شده برای شکستگی‌های دو قوزکی نخواهد داشکستگی مچ پا.

شکستگی قوزک خلفی (فقط استخوان درشکستگی مچ پا نی)

بروز این عارضه به تنهایی نادر است. شکستگی‌های قوزک خلفی معمولاً همراه با شکستگی‌های دو قوزکی مچ پا دیده می‌شوند که در این حالت به این عارضه شکستگی سه قوزکی گفته می‌شود.

شکستگی Maisonneuve (استخوان درشکستگی مچ پا نی و نازک نی)

این نوع آسیب شیوع کمتری داشکستگی مچ پاه ولی باید به آن دقت کرد چراکه ممکن است بدون انجام معاینه‌ی جامع و کامل تشخیص داده نشود. در این نوع شکستگی استخوان سمت داخلی مچ پا (قوزک داخلی) آسیب دیده است. در همین حال قوزک خارجی سال بودی و شکستگی در محلی بسیار بالاتر در استخوان نازک نی و در اطراف مفصل زانو ایجاد شده است. نیروی ناشی از ضربه از طریق رباط بزرگ متصل کننده‌ی دو استخوان منتقل می‌شود که به آن سندسموز می گویند. به دلیل آسیب به این رباط حمایت کننده، مچ پا ناپایدار شده و معمولاً نیازمند عمل جراحی خواهد بود.

علائم شکستگی مچ پا

ازجمله علائم شایع شکستگی مچ پا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درد به هنگام لمس 
• تورم
• کبودی
• عدم توانایی راه رفتن
• بدشکل شدن مچ پا

تشخیص

در اکثر موارد پزشک شکستگی مچ پا را تشخیص می‌دهد. پزشک در مورد آسیب سؤال‌هایی را از شما پرسیده و سپس علائم شما را بررسی می‌کند. در صورتی که احتمال شکستگی وجود داشکستگی مچ پاه باشد برای تأیید و تشخیص نوع آن از عکس برداری با اشعه‌ی ایکس استفاده می‌شود.

درمان شکستگی مچ پا

زمانی که شکستگی مچ پا تشخیص داده می‌شود مهم است که روش درمانی مناسبی برای آن به کار گرفته شود. روش‌های درمانی مختلفی از جمله عمل جراحی و روش‌های درمانی بدون جراحی برای این عارضه به کار می‌روند. درمان صحیح این عارضه به انجام تشخیص صحیح بستگی خواهد داشکستگی مچ پا. جراح می‌تواند شما را در مورد این روش‌های درمانی راهنمایی کند. بلافاصله پس از وقوع شکستگی در مچ پا، اولین قدم درمانی ثابت کردن مچ و جلوگیری از حرکت آن، وارد کردن فشار بر روی مفصل، بالا نگه داشکستگی مچ پان آن و استفاده از کمپرس یخ بر روی منطقه‌ی آسیب دیده می‌باشد.

گچ گرفتن

نوع و شدت شکستگی تعیین کننده‌ی روش درمانی مورد استفاده خواهد بود. در اکثر موارد، استخوان‌ها در محل مناسب ثابت شده و سپس مچ پا به مدت 6 تا 8 هفته گچ گرفته می‌شود. در صورتی که نتوان استخوان‌های مچ پا را قبل از گچ گرفتن به خوبی در محل مناسب قرار داد ممکن است انجام عمل جراحی لازم باشد. در مورد شکستگی‌های خفیف‌تر ممکن است فرد بتواند چند هفته پس از گچ گرفتن مچ پا راه برود.

در مدت 2 تا 3 هفته پس از بروز آسیب، مچ پا باید بر روی بالش بالاتر از سطح عادی قرار گرفته و هر 3 تا 4 ساعت نیز یک کمپرس یخ به مدت 20 تا 30 دقیقه بر روی گچ قرار داده شود تا به کاهش تورم کمک کند. همچنین مهم است که تحرک انگشکستگی مچ پاان و بخش‌های دیگر پا در این مدت حفظ شود تا قدرت این بخش‌ها کاهش نیافته و همچنین گردش خون در آن‌ها حفظ شود.

فیزیوتراپی پس از شکستگی مچ پا

زمانی که شکستگی شما ترمیم شده و ثابت شد، ممکن است پزشک شما را به فیزیوتراپیست ارجاع دهد تا آموزش‌های لازم برای استفاده از عصا، واکر و دیگر وسیله‌های کمکی را دریافت کنید. فیزیوتراپیست به شما محدودیت‌های تحمل وزن را نیز یادآور می‌شود. همچنین ممکن است تمرینات ملایم برای عضلات زانو و لگن انجام شود تا از ضعف عضلاتی که در راه رفتن به شما کمک می‌کنند در طول دوره‌ی بهبودی جلوگیری شود. در صورتی که پای شما گچ گرفته شده باشد احتمالاً نخواهید توانست تمرینات مچ پا را انجام دهید.

پس از بهبودی شکستگی مچ پا، پزشک گچ آن را باز کرده و به شما اجازه می‌دهد تا وزن بیشکستگی مچ پاری را بر روی آن وارد کنید. ممکن است همچنان لازم باشد تا از یک وسیله‌ی کمکی مثل عصا یا واکر استفاده کنید.

در این مرحله، فیزیوتراپیست می‌تواند مچ پای شما را به طور کامل معاینه کرده و روش درمانی مناسبی را ارائه دهد. مواردی که در طی معاینه مورد بررسی قرار می‌گیرند عبارت‌اند از:

• الگوی راه رفتن
• دامنه‌ی حرکتی
• قدرت
• تورم
• درد
• جای زخم باقیمانده (در صورت انجام عمل جراحی)

پس از بررسی جامع، فیزیوتراپیست به ارائه‌ی روش‌های درمانی مختلف می‌پردازد. ممکن است او از روش‌هایی مثل گرما یا سرما درمانی و یا تحریک الکتریکی به منظور درمان تورم و درد اطراف مچ پا استفاده کند.

تمرینات فیزیوتراپی پس از شکستگی مچ پا

برنامه‌ی ورزش درمانی شکستگی مچ پا باید اصلی‌ترین بخش برنامه‌ی بازتوانی مچ پا پس از شکستگی آن باشد. ازجمله تمرینات انجام شده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تمرینات دامنه‌ی حرکتی مچ پا
• تمرینات تقویتی مچ پا
• تمرینات ران و زانو (به منظور تقویت قدرت راه رفتن)
• تمرینات تعادلی
• تمرینات تقویت کننده‌ی توانایی‌های حرکتی

به احتمال زیاد از شما خواسته می‌شود تا یک برنامه‌ی ورزشی خانگی را برای شکستگی مچ پا دنبال کنید. این برنامه تا چندین ماه پس از توقف درمان فیزیوتراپی نیز ادامه پیدا کرده و می‌تواند نقش مهمی در موفقیت بهبودی بلند مدت شما داشکستگی مچ پاه باشد. دقت کنید که از دستورالعمل‌های ارائه شده توسط فیزیوتراپیست به طور کامل پیروی کنید و همچنین در صورت داشکستگی مچ پان هرگونه سوالی آن را از درمانگر خود بپرسید.

استخوان‌ها در پاسخ به فشار وارد شده بر روی آن‌ها تغییر شکل داده و رشد می‌کنند. فیزیوتراپیست می‌تواند به شما کمک کند تا فشار مناسبی را در جهت‌های خاص بر روی استخوان‌های خود وارد کنید تا حداکثر بهبودی در استخوان حاصل شده و همچنین مچ پای شکسته‌ی شما بهترین عملکرد را داشکستگی مچ پاه باشد.

تمرینات الگوی راه رفتن نیز می‌توانند پس از شکستگی مچ پا اهمیت زیادی داشکستگی مچ پاه باشند. فیزیوتراپیست به شما کمک می‌کند تا از زمان راه رفتن با استفاده از وسایل کمکی تا زمان راه رفتن به طور مستقل همواره پیشرفت کنید. این روند پس از شکستگی مچ پا معمولاً به صورت زیر می‌باشد:

• استفاده از واکر استاندارد یا چرخدار
• استفاده از دو عصای زیر بغل
• استفاده از یک عصای زیر بغل
• استفاده از یک عصای ساده
• راه رفتن بدون نیاز به کمک

در صورتی که برای ترمیم شکستگی مچ پا تحت عمل جراحی قرار گرفته‌اید ممکن است در محل ایجاد بریدگی‌های جراحی، جای زخم ایجاد شود. فیزیوتراپیست شما می‌تواند با انجام ماساژ بافت و تحرک بخشی، تحرک پذیری اسکار را افزایش دهد. وی همچنین می‌تواند چگونگی انجام ماساژ اسکار را به شما آموزش دهد.

فیزیوتراپی چه مدت طول می‌کشد؟

روند بهبودی هر فرد متفاوت بوده و ترمیم شکستگی مچ پا نیز در هر فرد متفاوت است. فیزیوتراپیست باید در مورد دوره‌ی درمانی و مدت زمان توانبخشی با شما گفتگو کند. مدت زمان برنامه‌ی درمانی معمولاً به وضعیت سلامت مچ پا در زمان شروع برنامه‌ی درمانی بستگی خواهد داشکستگی مچ پا.

به طور کلی، فیزیوتراپی برای شکستگی مچ پا بین 6 تا 8 هفته زمان می‌برد. تجربه‌ی شخصی شما با فیزیوتراپیست ممکن است بسته به آسیب وارد شده کمتر یا بیشکستگی مچ پار باشد.

تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (پی آر پی)

این تکنیک نوظهور به منظور بازسازی رباط‌ها و تاندون‌های پاره شده در مفصل مچ پا مورد استفاده قرار می‌گیرد. پلاسما که حاوی فاکتورهای رشد – موادی که رشد سلول‌ها و بهبود بافت‌ها را تحریک می‌کنند – خود بدن می‌باشد از خون بیمار گرفته شده و به منطقه‌ی آسیب دیده تزریق می‌شود. در برخی از موارد تزریق اوزون همراه با پی آر پی انجام می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهند که این روش مدت زمان بهبودی را کاهش داده و احتمالاً نیاز به انجام عمل جراحی را از بین خواهد برد.

«کپی فقط با ذکر منبع و لینک بلامانع است»