درمان زانو درد بعلت تخریب غضروف مفصل با فیزیوتراپی و تمرینات زانو

اولین چیزی که باید در مورد زانو درد به خاطر داشته باشید این است که نسبتاً شایع می‌باشد. به عنوان بزرگ‌ترین مفصل در بدن و یکی از پیچیده‌ترین آنها، زانو در معرض آسیب‌های مختلف است که برخی از آنها می‌توانند باعث درد مزمن و حاد شده و تاثیر منفی روی کیفیت زندگی بگذارند. مورد بعدی که باید در مورد این مفصل حیاتی و آسیب پذیر بدانید این است که زانو درد معمولاً می‌تواند بطور موفقیت آمیزی با کمک فیزیوتراپی و ورزش‌های زانو درمان شود. بنابراین جایی برای نگرانی در مورد زانودرد نمی‌باشد.

علل و نشانه‌های زانو درد

زانو درد شما ناشی از موارد زیر می‌باشد:

آسیب‌ها

آسیب دیدگی یکی از شایع‌ترین علل زانودرد است. با توجه به پیچیدگی زانو، روش‌های بی‌شماری برای وارد شدن آسیب به زانو وجود دارد. در ورزش‌ها شما اغلب پارگی تاندون، پارگی رباط یا منیسک، کشیدگی زانو، هایپراکستنشن زانو و غیره را می‌شنوید. دررفتگی و شکستگی کمتر شایع هستند اما بسیار جدی می‌باشند. زمان کافی را برای بهبود آسیب دیدگی خود بدهید زیرا از سرگیری فعالیت فیزیکی قبل از بهبودی کامل می‌تواند باعث طولانی شدن زمان ترمیم شده و باعث آسیب دائمی گردد.

مشکلات مکانیکی

زانو درد مکانیکی عامل موارد قابل ملاحظه‌ای از آسیب‌های زانو بوده و معمولاً ناشی از فعالیت فیزیکی است. یکی از شایع‌ترین آنها سندرم نوار ایلیوتیبیال می‌باشد. نوار ایلیوتیبیال نواری با بافت محکم (شبیه به تاندون) است که از بالای لگن تا زیر مفصل زانو امتداد دارد. سندرم نوار ایلیوتیبیال در دوندگان و دوچرخه سواران بسیار شایع است و زمانی رخ می‌دهد که نوار ایلیوتیبیال تنگ شده و در حین فعالیت روی استخوان ران ساییده می‌شود. این امر می‌تواند باعث درد در مفصل ران، زانو و بخش بیرونی بالای پا شود. سایر مشکلات مکانیکی عبارتند از:

• دررفتگی زانو ( معمولاً کشکک زانو)
• لوز بادی (loose body)، تکه‌ای از استخوان یا غضروف که شکسته و دور مفصل زانو شناور است.
• درد لگن یا قدم پا، این درد می‌تواند باعث لنگی شما شود که نحوه‌ی راه رفتن شما را تغییر می‌دهد. این امر باعث ایجاد فشار روی مفصل زانو می‌گردد که می‌تواند منجر به التهاب و تورم شود.

آرتریت

آرتریت یک نوع بسیار شایع درد، التهاب و تورم در مفاصل است. از میان تمام علل زانو درد، این بیماری در میان افراد مسن بیشتر شایع است. آرتروز زانو یک بیماری بسیار دردناک (معمولاً مزمن) است زیرا استراحت دادن به زانوها بدون تکیه دادن به ویلچیر دشوار می‌باشد. در حالی که بیش از ۱۰۰ نوع مختلف آرتریت وجود دارد، اما موارد کمی هستند که بیشتر از سایرین روی مفصل زانو تاثیر می‌گذارند:

• آرتروز: شایع‌ترین نوع آرتریت است که با افزایش سن در اثر فرسایش مفاصل رخ می‌دهد.
• روماتیسم مفصلی: یک اختلال خود ایمنی است که به تمام مفاصل بدن حمله می‌کند.
• آرتریت سپتیک: ناشی از یک عفونت در مفصل بوده و معمولاً همراه با تب است.

اضافه وزن

هر کیلو وزن اضافه حدود چهار برابر فشار بیشتر روی مفاصل زانو وارد می‌کند. این بدین معنی است که ۱۰ کیلو وزن اضافه حدود ۴۰ کیلو فشار روی هر زانو وارد می‌کند. داشتن اضافه وزن یا چاقی شما را بطور قابل ملاحظه‌ای بیشتر در خطر ابتلا به زانودرد و ابتلای زود هنگام به آرتروز زانوها قرار می‌دهد.

تمرین پر فشار

تمرین پر فشار یکی از بهترین‌ها روش‌ها برای سوزاندن کالری و بهبود سلامت قلبی عروقی است. اما از طرفی یکی از آسان‌ترین راه‌های ایجاد یا تشدید زانو درد می‌باشد زیرا مفاصل بیشتر نیروها را به خود جذب می‌کنند. در صورتی که دچار زانو درد حاد باشید، بهتر است تا زمانی که درد برطرف می‌شود از انجام  ورزش‌های پر فشار اجتناب کنید. اگر زانو درد مزمن دارید یا در اثر آسیب‌های گذشته مستعد ابتلا به آن هستید، می‌توانید اقدامات متناسبی را برای به حداقل رساندن زانو درد انجام دهید. به حالت بدن خود هنگام ورزش کردن توجه کنید، حرکات کششی انجام دهید و از کفش‌های مناسب استفاده نمایید.

شغل‌های شامل ایستادن طولانی مدت

هر شغلی که نیاز به ایستادن، راه رفتن، زانو زدن یا بلند کردن مداوم داشته باشد در نهایت تاثیر خود را روی بدن می‌گذارد. این شغل‌ها شامل پیشخدمت‌ها، کارگران ساختمانی، باغبان‌ها، مکانیک‌ها، لوله‌کش‌ها، متخصصین برق، تمیزکاران و غیره می‌باشند. با استفاده از بریس‌های محافظتی و زانوبند از زانوهای خود در صورت لزوم مراقبت کنید. همچنین هر چند وقت یک بار بنشینید و حرکات کششی انجام دهید. بعد از کار در صورتی که متوجه هرگونه نشانه‌ی درد یا تورم در زانوهای خود شدید از یخ روی آن استفاده کنید.

عدم انعطاف پذیری

ممکن است ندانید که انعطاف پذیری برای مفصل زانو مهم است، اما زانوها تنها در جهت عقب و جلو حرکت نمی‌کنند. انعطاف پذیری مفصل زانو تضمین کننده‌ی چیزی بیشتر از دامنه حرکتی است، می‌تواند به پیشگیری از آسیب‌های بیشتر و تحلیل زانو کمک کند. سعی کنید ورزش‌های انعطاف پذیری و حرکات کششی را در برنامه روزمره‌ی خود بگنجانید تا انطعاف پذیری‌تان بهبود یابد و از بروز مشکلات در آینده جلوگیری شود.

کمبود قدرت

مانند انعطاف پذیری، شما باید از قوی بودن زانوهای خود برای حفظ وزن بدن و جلوگیری از آسیب مطمئن شوید. کمبود قدرت و توان در زانوها می‌تواند منجر به دررفتگی، پارگی رباط‌ها و غضروف و تحلیل آنها در طول زمان شود. برای تقویت زانوهای خود باید روی ورزش‌هایی تمرکز کنید که عضلات پا را تقویت کرده و بر پایداری زانو تمرکز دارند.

کیست بیکر

کیست بیکر یا کیست پاپلیتئال ناشی از بیرون زدگی مایع موجود در مفصل زانو به پشت زانو است. کیست‌های بیکر در واقع بسیار شایع هستند و ممکن است ناشی از هر نوع التهاب در زانو از جمله آرتروز باشند. این کیست‌ها همیشه باعث درد نمی‌شوند: یکی از شایع‌ترین عوارض کیست بیکر سفتی هنگام صاف کردن پا و تورم زانو می‌باشد. کیست بیکر باید به دقت کنترل شود زیرا احتمال پارگی آن وجود دارد. در این صورت مایع موجود در کیست به طرف عضلات پایین پا حرکت کرده و باعث مشکلات بزرگ‌تری می‌گردد.

دررفتگی

این علت زانو درد در قسمت مشکلات مکانیکی ذکر شد، اما در واقع خود یک مشکل اساسی می‌باشد. دررفتگی می‌تواند جزئی یا کامل باشد، کشکک زانو را شامل بشود یا نشود و تقریباً همیشه شامل پارگی رباط‌ها است. دررفتگی زمانی رخ می‌دهد که یک یا هر دو استخوان پایین پا نسبت به استخوان ران از جای خود خارج می‌شوند. تورم و درد زانو فوری و شدید هستند. در صورت دررفتگی زانو باید فوراً به دنبال مراقبت پزشکی بود در غیر این صورت خطر از دست دادن عضو بدن (یا زندگی) وجود دارد.

تومور استخوان

تومورهای استخوانی نادر هستند اما مفصل زانو شایع‌ترین محل برای بروز آنها است. خوشبختانه تومورهای استخوان خوش‌خیم هستند به این معنی که سرطانی نبوده و پخش نمی‌شوند. با این حال ایجاد تومور استخوان و برداشتن آن تقریباً همیشه باعث آسیب دائمی می‌گردد. بیشتر اوقات، تومورها منجر به ضعیف شدن یا شکستگی استخوان‌های زانو می‌شوند. برداشتن با عمل جراحی ضروری بوده و ممکن است مستلزم جایگزینی جزئی یا کامل زانو باشد. بعد از تشخیص علت زانو درد، می‌توان برای درمان و پیشگیری از برگشت آن برنامه‌ریزی کرد. برای جلوگیری از زانو درد، سعی کنید با رژیم غذایی و ورزش مناسب، حفظ وزن سالم و انجام تمرینات تقویتی و انعطاف پذیری منظم، از خود مراقبت کنید. اگر به باشگاه می‌روید برای جلوگیری از آسیب از مربی کمک بگیرید. انجام اقدامات پیشگیرانه هیچ گاه دیر نیست.

معاینه چگونه انجام می‌شود؟

متخصصین ارتوپدی به طور معمول یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهند، نحوه راه رفتن شما را ارزیابی کرده، دامنه حرکتی را کنترل می‌کنند و از پرتوی ایکس برای بدست آوردن تصاویر تشخیصی استفاده خواهند کرد. در بیشتر موارد، حدود ۹۵ درصد یا بیشتر، استفاده از پرتوی ایکس کافی می‌باشد. تشخیص با ام آر آی بطور معمول تنها در صورتی مورد استفاده قرار می‌گیرد که تصاویر رادیوگرافی با شدت درد بیمار تطابق نداشته باشند.

درمان زانو درد

بسته به شدت زانو درد، پزشک درمان‌های موثر را توصیه خواهد کرد. درمان‌ها می‌توانند یک یا ترکیبی از موارد زیر باشند:

درمان زانو درد خفیف ابتدایی

برنامه‌ی درمانی شما بستگی به نوع آسیب دارد. مشکلات خفیف تا متوسط اغلب خود به خود بهتر می‌شوند. برای تسریع بهبودی می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

• به زانوی خود استراحت دهید. چند روز از فعالیت شدید اجتناب کنید.
• از یخ برای کنترل درد و زانو استفاده کنید. این کار را ۱۵ تا ۲۰ دقیقه هر ۳ تا ۴ ساعت یک بار انجام دهید. دو تا سه روز یا تا زمان برطرف شدن درد این روش را تکرار کنید.
• زانوی خود را فشرده کنید. از یک نوار الاستیک، یا بند چرمی برای بستن مفصل خود استفاده کنید. این کار باعث کاهش تورم یا محافظت بیشتر از زانو می‌گردد.
• زانوی خود را با یک بالش در زیر پاشنه‌ی پا در هنگام نشستن یا دراز کشیدن بالا نگه دارید تا تورم برطرف شود.
• از داروهای ضد التهابی استفاده کنید. داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن به کاهش درد و تورم کمک می‌کنند. دستورالعمل‌های روی برچسب را رعایت کنید. این داروها می‌توانند عوارض جانبی داشته باشند، بنابراین باید تنها بصورت گاه به گاه از آنها استفاده کنید مگر اینکه پزشک دستور دیگری بدهد.
• تزریق کورتیکواستروئید در مراحل اولیه‌ی درد مفصل استفاده می‌شود. کورتیکواستروئید می‌تواند به مدت دو تا سه ماه باعث تسکین شود و فعالیت التهابی سلول در زانوها را کاهش دهد.

تزریق اسید هیالورونیک

تزریق اسید هیالورونیک اغلب زمانی استفاده می‌شود که تزریق کورتیکواستروئید موثر نیست. اما آنها معمولاً تنها برای استفاده در زانو مورد تایید هستند. در برخی موارد، پزشکان تزریق اسید هیالورونیک را در ابتدا اگر علائم مشخصی از التهاب نداشته باشید در نظر می‌گیرند. اسید هیالورونیک همچنین در صورتی که دچار دیابت باشید، گزینه بهتری است زیرا کورتیکواستروئیدها می‌توانند میزان قند خون را افزایش دهند. اسید هیالورونیک که تحت عنوان ژل نیز شناخته می‌شود مواد شیمیایی شبیه به مایع طبیعی مفصل است. هنگامی که دچار آرتروز باشید، مایع مفصل آبکی می‌شود. بنابراین این تزریق به بازیابی خواص طبیعی این مایع کمک کرده و به عنوان یک روان کننده و جذب کننده ضربه عمل می‌کند.

فیزیوتراپی

صرفنظر از دلیل زانو درد، درمان‌هایی وجود دارند که می‌توانند به تسکین ناراحتی شما کمک کنند. یکی از متداول‌ترین درمان‌های توصیه شده توسط پزشکان فیزیوتراپی است که نه تنها به کاهش درد کمک می‌کند، بلکه باعث افزایش توان و بازیابی حرکت می‌گردد. عضلات قوی‌تر می‌توانند از رباط‌های کشیده شده که مفاصل را مستعد آسیب دیدگی می‌کنند، محافظت کنند.

• ابتدا متخصص فیزیوتراپی نیازها و وضعیت زانوی شما را ارزیابی می‌کند.
• وی اطلاعاتی را در مورد سابقه مشکلتان، آنچه که به نظر باعث درد بیشتر شما می‌شود و اقداماتی که در حال حاضر برای تسکین آن انجام می‌دهید بدست می‌آورد.
• متخصص ممکن است نحوه راه رفتن و نیز دامنه حرکتی‌تان، میزان قدرت زانو، نحوه‌ی حفظ تعادل و وجود تورم دور مفصل زانو را نیز بررسی کند.
• بعد از این معاینه کامل، متخصص فیزیوتراپی درمان‌های متناسب با نیازهای شما را توصیه خواهد کرد. فیزیوتراپی برای زانو درد اغلب شامل ورزش‌هایی برای تقویت و بهبود حرکت زانو است.
• در حقیقت این ورزش‌ها بطور کلی ابزار اصلی تجویز شده در یک برنامه‌ی درمانی موثر برای زانو درد هستند.
• فیزیوتراپیست ممکن است ترکیبی از ورزش‌ها از حرکات تعادلی و تمرینات تنه تا کشش اندام، بالا بردن پا و غیره را توصیه کند. همچنین ممکن است نیاز باشد که این ورزش‌ها را در طول روز در خانه و بین جلسات درمانی خود انجام دهید.
• روش‌های دیگر برای تسکین زانو درد شامل استفاده متناوب از یخ و گرما روی مفصل، تحریک الکتریکی عصب یا عضله یا ماساژ اولتراسوند می‌باشند.
• بسیاری از پزشکان برای کاهش درد مفصل از طب سوزنی نیز در فیزیوتراپی استفاده می‌کنند. زیرا سوزن‌های طب سوزنی جریان خون در ناحیه آسیب دیده را افزایش می‌دهند.
• وسایل کمکی مانند عصا نیز می‌توانند گزینه‌ای برای کمک به کاهش بخشی از فشار روی مفاصل تا زمانی که قوی‌تر شوند و مایع بیشتری ایجاد شود، باشند.

هدف فیزیوتراپی برای زانو از بین بردن درد، یادگیری مهارت‌هایی برای پیشگیری از آسیب و درد در آینده و بازیابی قابلیت استفاده‌ی بهینه از پا می‌باشد. این روش گزینه‌ی بسیار بهتری از رها کردن کارهایی است که از آنها لذت می‌برید.

ورزش‌های زانو درد

شما می‌توانید مفصل زانوی خود را تقویت کنید و با انجام ورزش‌های زیر از آسیب بیشتر جلوگیری نمایید:

کشش ساق پا در حالت ایستاده

برای انجام این ورزش:

• چند سانتی‌متر دورتر از دیوار بایستید.
• بخش بالای قدم پا را روی دیوار قرار دهید.
• به آرامی تکیه دهید تا زمانی که کشش را در عضله ساق پای خود حس کنید.
• به آرامی ۲۰ تا ۳۰ ثانیه در این حالت بمانید. این حرکت را دو تا سه بار انجام دهید.
• این تمرین را با پای دیگر تکرار کنید.

کشش فعال زانو و پاشنه پا در حالت نشسته

این ورزش دو بخش دارد:

بخش ۱

• پشت به دیوار بنشینید.
• زانو را تا نیمه خم کنید و پاشنه را تا حد ممکن به سمت بالا و باسن بکشید.
• به مدت دو تا سه ثانیه در این حالت بمانید.
• پاشنه را را مجدداً به پایین ببرید (زانوی نیمه خمیده).
• دو بار به مدت ۳۰ ثانیه این حرکت را انجام دهید و هر بار نیز به مدت ۳ ثانیه در حداکثر کشش بمانید.

بخش ۲

• پشت به یک دیوار بنشینید.
• زانو را تا نیمه خم کنید و پاشنه را تا حد ممکن به سمت پایین بکشید (زانو کاملاً باز شود).
• به مدت دو تا سه ثانیه در این حالت بمانید.
• پاشنه را را مجدداً به بالا ببرید (زانوی نیمه خمیده).
• دو بار به مدت ۳۰ ثانیه این حرکت را انجام دهید و هر بار نیز به مدت ۳ ثانیه در حالت زانوی باز بمانید.

اوزون درمانی

استفاده از اوزون برای بسیاری از بیماری‌ها و بخصوص در درمان اختلالات عضلانی اسکلتی مانند آرتروز زانو دارای سابقه طولانی مدتی (چهار دهه استفاده بالینی) است. اوزون قادر به جلوگیری از سیتوکین‌های التهابی، متالوپروتئیناز معدنی، اکسید نیتریک و تحریک سیتوکین‌های ضد التهابی، عوامل رشد، کندروسیت‌ها و سلول‌های بنیادی است. اوزون التهاب را کاهش داده و در تروفیسم، واسکولاریزاسیون و ترمیم غضروف مفصلی و استخوان زیر غضروف موثر است. تاثیر اوزون روی اهداف مختلف در آرتروز زانو آن را به عنوان یک روش درمانی شگفت انگیز برای کاهش درد و تخریب مفصل و بهبود عملکرد و کیفیت زندگی معرفی کرده است.

تزریق پی آر پی

تزریق پی آر پی به عنوان یک درمان موثر می‌تواند درد زانوی مبتلا به آرتروز را درمان کند. در این تزریق‌ها از خون و پلاکت‌های خود بیمار برای تسریع بهبودی استفاده می‌شود. پلاکت‌ها حاوی عوامل رشد و پروتئین‌هایی هستند که به ترمیم بافت‌های نرم کمک می‌کنند. تحقیقات نشان می‌دهند که تزریق پی آر پی می‌تواند واکنش ایمنی را برای کمک به کاهش التهاب تغییر دهد. عوارض جانبی این درمان شامل خطر بسیار کم عفونت و درد در محل تزریق هستند. در صورت تزریق پی آر پی باید مصرف داروهای ضد التهابی خوراکی را برای مدت زمان کوتاهی قطع کنید.

درمان‌های جراحی

اکثر افراد مبتلا به آرتروز زانو هیچ گاه نیاز به جراحی نخواهند داشت. اما در صورتی که درمان‌های غیر جراحی موفق نباشند و علائم شدید باشند (بخصوص هنگامی که درد و مشکلات حرکتی مانع انجام فعالیت‌هایی که از آنها لذت می‌برید و حتی کارهای روزمره شده باشند) جراحی تعویض مفصل زانو ممکن است آخرین گزینه‌ی پیش رو باشد. درمان‌های جراحی می‌توانند شامل روش‌هایی برای برداشتن تکه‌های معلق غضروف، تراز کردن استخوان‌ها و کاهش اصطکاک، جایگزینی کامل یا جزئی مفصل زانو باشند. اگر بعد از بررسی‌های کامل مشخص شد که متقاضی مناسبی برای عمل جراحی هستید، تصمیم‌گیری در مورد نوع عمل موثر برای شما بر اساس چندین عامل از جمله سن، وزن، شیوه زندگی یا اهداف شغلی، وضعیت کلی جسمانی، بخش‌های متاثر زانو و شدت آرتروز خواهد بود.